شکایت برای چک برگشتی
در دنیای معاملات مالی، چک به عنوان یکی از مهم‌ترین ابزارهای پرداخت اعتباری شناخته می‌شود. اما متأسفانه، گاهی اوقات به دلایل مختلفی مانند کافی نبودن موجودی حساب یا عدم مطابقت امضا، چک در زمان سررسید پرداخت نمی‌شود و اصطلاحاً «برگشت می‌خورد». مواجهه با چک برگشتی برای دارنده آن تجربه‌ای ناخوشایند و پر از استرس است، اما خوشبختانه قانون برای احقاق حقوق شما راهکارهای مشخصی در نظر گرفته است.
اولین و مهم‌ترین گام پس از برگشت خوردن چک، اقدام فوری و قانونی است تا بتوانید وجه خود را وصول کنید. این اقدامات از مراجعه به بانک و دریافت گواهی عدم پرداخت آغاز می‌شود و تا طرح شکایت در مراجع قضایی ادامه پیدا می‌کند.
بسیاری از افراد به محض مواجهه با چک برگشتی، نمی‌دانند باید چه کاری انجام دهند و از مراحل قانونی آن بی‌خبرند. به همین دلیل، اغلب با تأخیر در پیگیری و حتی از دست دادن فرصت‌های قانونی مواجه می‌شوند. به طور خلاصه، شکایت برای چک برگشتی سه راه دارد: روش کیفری، روش حقوقی و روش ثبتی.
انتخاب هر یک از این راه‌ها به شرایط چک، مانند تاریخ صدور و نوع آن (قدیم یا صیادی)، بستگی دارد. در این مقاله به صورت گام به گام و با زبانی ساده، تمام مراحل لازم برای وصول وجه چک برگشتیو شکایت برای چک برگشتی را توضیح خواهیم داد تا بتوانید با آگاهی کامل و به درستی، حق خود را پیگیری کنید.
بهترین راه برای شروع، مراجعه به بانکی است که چک در آن صادر شده است. پس از برگشت خوردن چک، بانک یک گواهی تحت عنوان «گواهی عدم پرداخت» به شما می‌دهد که حاوی اطلاعات مهمی مانند دلیل برگشت خوردن چک و مشخصات صادرکننده آن است. این گواهی، اولین و مهم‌ترین مدرک شما برای هرگونه اقدام قانونی بعدی است.
فراموش نکنید که بر اساس قوانین جدید، چک‌های صیادی مزایای بیشتری برای دارنده دارند و فرآیند شکایت از آن‌ها بسیار سریع‌تر است. بنابراین، اگر چک شما از نوع صیادی است، خوش شانس هستید و می‌توانید با سرعت بیشتری به نتیجه برسید. برای آگاهی از قوانین جدید و مراحل شکایت، ادامه این مقاله را با دقت مطالعه کنید. همچنین می‌توانید با وکیل متخصص چک برگشتی در این خصوص مشورت نمایید.
اولین گام برای وصول وجه چک برگشتی
اولین و اساسی‌ترین قدم پس از دریافت یک چک برگشتی، مراجعه به شعبه بانکی است که چک در آن صادر شده و درخواست برگشت زدن آن است. بانک پس از بررسی و تأیید عدم موجودی یا سایر دلایل، یک گواهی عدم پرداخت به شما ارائه می‌دهد. این گواهی حاوی اطلاعات حیاتی مانند مشخصات چک، مبلغ، شماره حساب صادرکننده و دلیل برگشت آن است.
نکته بسیار مهم این است که برای اقدام قانونی، حتماً باید این گواهی را دریافت کنید، زیرا بدون آن هیچ مرجع قضایی یا ثبتی به شکایت شما رسیدگی نخواهد کرد. بر اساس قانون، برای چک‌های قدیمی مهلت شش ماه از تاریخ چک و برای چک‌های جدید صیادی، مهلت از سوی قانون‌گذار مشخص نشده است، اما توصیه می‌شود هرچه سریع‌تر اقدام کنید.
شکایت برای چک برگشتی به چند روش انجام می‌شود؟
همانطور که اشاره شد، برای وصول وجه چک برگشتی، سه روش اصلی قانونی وجود دارد که انتخاب هر یک از آن‌ها به شرایط خاص چک و خواسته شما بستگی دارد.
شکایت کیفری چک برگشتی (مجازات حبس)
این روش برای چک‌هایی قابل استفاده است که شرایط خاصی را دارا باشند. مهم‌ترین شرط این است که چک باید در تاریخ سررسید یا حداکثر شش ماه بعد از آن برگشت خورده و گواهی عدم پرداخت دریافت شده باشد. همچنین، اگر مشخص شود که چک بابت ضمانت، انجام تعهد، یا معاملات نامشروع صادر شده، قابل پیگیری کیفری نیست. در شکایت کیفری، هدف اصلی علاوه بر وصول وجه، مجازات صادرکننده چک است که می‌تواند شامل حبس باشد. این روش به دلیل داشتن ضمانت اجرایی قوی، برای بسیاری از افراد جذاب است.
شکایت حقوقی چک برگشتی (سند عادی)
این روش برای چک‌هایی به کار می‌رود که شرایط شکایت کیفری را ندارند یا دارنده چک تنها به دنبال وصول وجه است و مجازات صادرکننده برایش اهمیتی ندارد. در شکایت حقوقی، چک به عنوان یک سند عادی در نظر گرفته می‌شود و دارنده چک باید با تقدیم دادخواست به دادگاه، حقوق خود را مطالبه کند. این فرآیند ممکن است طولانی‌تر از روش کیفری باشد، اما محدودیت‌های کمتری دارد و برای انواع چک‌ها قابل استفاده است.
اجرای مستقیم از طریق اداره ثبت (سند لازم‌الاجرا)
چک به عنوان یک سند لازم‌الاجرا شناخته می‌شود و در نتیجه می‌توان مستقیماً از طریق اداره ثبت اسناد و املاک برای وصول وجه آن اقدام کرد. این روش به خصوص برای چک‌های قدیمی کاربرد دارد. پس از برگشت زدن چک و دریافت گواهی عدم پرداخت، دارنده می‌تواند با مراجعه به اداره ثبت، درخواست صدور اجرائیه کند. مزیت این روش، سرعت نسبی آن در مقایسه با شکایت حقوقی است.
مراحل دقیق شکایت برای چک برگشتی
اگر تصمیم به شکایت برای چک برگشتی به صورت حقوقی دارید، باید مراحل زیر را به ترتیب و دقت انجام دهید.
تهیه مدارک لازم
- اصل چک برگشتی و کپی آن
- اصل گواهی عدم پرداخت و کپی آن
- کپی کارت ملی و شناسنامه دارنده چک
- دادخواست مطالبه وجه چک (که باید در دفتر خدمات الکترونیک قضایی تنظیم شود)
مراجعه به دفتر خدمات الکترونیک قضایی
پس از جمع‌آوری مدارک، باید به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کنید. در آنجا، فرم دادخواست را پر می‌کنید و مدارک خود را ثبت می‌نمایید. در این مرحله باید مبلغ وجه چک را به همراه خسارت تأخیر تأدیه و هزینه‌های دادرسی مطالبه کنید. کارشناسان حقوقی مجموعه حقوقی حق گستران می‌توانند در تنظیم صحیح دادخواست به شما کمک کنند.
پیگیری پرونده و صدور حکم
پس از ثبت دادخواست، پرونده شما به یکی از شعب دادگاه‌های حقوقی ارجاع داده می‌شود. دادگاه پس از بررسی مدارک و شنیدن دفاعیات طرفین، رأی صادر می‌کند. در صورت صدور رأی به نفع شما، می‌توانید برای اجرای حکم و توقیف اموال صادرکننده چک اقدام نمایید.
مراحل اجراییه چک برگشتی (ویژه چک‌های صیادی)
با توجه به قوانین جدید، فرآیند وصول وجه چک‌های صیادی بسیار ساده‌تر و سریع‌تر شده است. برای این چک‌ها، پس از دریافت گواهی عدم پرداخت از بانک، می‌توانید مستقیماً به دفتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کرده و درخواست صدور اجرائیه کنید. دادگاه بدون تشکیل جلسه دادرسی و صدور حکم، مستقیماً اجرائیه را صادر می‌کند. در صورت عدم پرداخت وجه از سوی صادرکننده ظرف مدت ده روز، می‌توانید از طریق اداره اجرای احکام دادگستری برای توقیف اموال او اقدام کنید. این روش، کارآمدترین و سریع‌ترین راه برای وصول وجه چک‌های جدید است.
مسدودی حساب صادرکننده چک
یکی از اهرم‌های فشاری که برای وصول وجه چک برگشتی وجود دارد، مسدودی حساب صادرکننده است. بر اساس قانون جدید، پس از برگشت خوردن چک صیادی، شما می‌توانید با مراجعه به بانک و ارائه گواهی عدم پرداخت، درخواست مسدودی حساب صادرکننده را تا سقف مبلغ چک داشته باشید. این کار باعث می‌شود تا صادرکننده برای رفع مسدودی حساب، ناچار به پرداخت وجه چک شود.
نکات مهم در شکایت برای چک برگشتی
- مهلت قانونی: برای شکایت کیفری، مهلت شش ماه از تاریخ صدور چک و شش ماه از تاریخ برگشت زدن آن (جمعاً یک سال) است. در صورت گذشت این مهلت، دیگر نمی‌توانید از طریق کیفری اقدام کنید.
- چک تضمینی: اگر چک بابت تضمین صادر شده باشد، شکایت کیفری ممکن نیست و باید از طریق حقوقی اقدام کنید.
- نحوه نگارش چک: حتماً از صحیح بودن تاریخ و مبلغ چک اطمینان حاصل کنید.
- مشاوره حقوقی: با توجه به پیچیدگی‌های قانونی، بهتر است از یک وکیل متخصص در امور چک کمک بگیرید تا از بروز اشتباهات جلوگیری کنید.
در نهایت، می‌توان گفت که مواجهه با چک برگشتی، پایان راه نیست و با آگاهی از قوانین و مراحل قانونی، می‌توان حق خود را به درستی پیگیری و وصول کرد. اولین قدم، مراجعه فوری به بانک و دریافت گواهی عدم پرداخت است و پس از آن، باید با توجه به نوع چک (قدیم یا صیادی) و شرایط آن، یکی از راه‌های شکایت کیفری، حقوقی یا ثبتی را انتخاب کنید.
با توجه به قوانین جدید، چک‌های صیادی مزایای ویژه‌ای دارند که فرآیند مطالبه وجه را بسیار سریع‌تر کرده است. اما در هر صورت، برای جلوگیری از سردرگمی و اطمینان از صحت مراحل، بهتر است از یک کارشناس حقوقی کمک بگیرید تا بتوانید در کوتاه‌ترین زمان و با کمترین هزینه، به نتیجه مطلوب دست یابید.
سوالات متداول
آیا می‌توانم بدون وکیل، مراحل شکایت برای چک برگشتی را طی کنم؟
بله، شما می‌توانید شخصاً مراحل شکایت را انجام دهید، اما به دلیل پیچیدگی‌های قانونی و اداری، بهتر است از یک وکیل متخصص کمک بگیرید تا فرآیند به درستی و سریع‌تر پیش برود.
هزینه شکایت برای چک برگشتی چقدر است؟
هزینه‌ها شامل هزینه دادرسی، هزینه حق‌الوکاله وکیل (در صورت استفاده) و سایر هزینه‌های اجرایی است که معمولاً بخشی از آن در ابتدا پرداخت می‌شود و در نهایت از صادرکننده چک مطالبه می‌گردد.
آیا می‌توانم حساب صادرکننده را مسدود کنم؟
بله، با داشتن گواهی عدم پرداخت چک صیادی، می‌توانید از بانک درخواست مسدودی حساب صادرکننده را تا سقف مبلغ چک داشته باشید. همچنین پس از صدور حکم دادگاه نیز می‌توانید برای توقیف اموال و حساب‌های او اقدام کنید.