اجاره نامه و کد رهگیری
این روزها بسیاری از افراد در هنگام بستن قرارداد اجاره، با این سوال مواجه می‌شوند که آیا باید حتماً اجاره نامه کد رهگیری داشته باشد؟ آیا قراردادهای دست‌نویس یا بنگاهی که کد رهگیری ندارند، اعتبار قانونی دارند؟ پاسخ به این سؤال یک بله و خیر ساده نیست؛ بلکه به شرایط و قوانین حاکم بر قرارداد بستگی دارد. به طور کلی، یک اجاره نامه بدون کد رهگیری از نظر قانونی و در شرایط عادی معتبر است. یعنی اگر قرارداد شما به صورت کتبی تنظیم شده باشد و شامل امضای موجر، مستأجر و دو نفر شاهد باشد، به عنوان یک سند عادی در مراجع قانونی قابل استناد است و می‌تواند مبنای یک دعوای حقوقی قرار گیرد.
با این حال، این اعتبار به معنای بی‌عیب و نقص بودن آن نیست. اجاره نامه با کد رهگیری در واقع یک سند رسمی است که از طریق سامانه املاک و مستغلات کشور ثبت و تأیید می‌شود و مزایای بسیار زیادی دارد که اجاره‌نامه عادی فاقد آن‌هاست. مهم‌ترین مزیت کد رهگیری، سرعت و سهولت در فرآیندهای حقوقی است. برای مثال، اگر به دنبال دریافت دستور تخلیه فوری باشید، داشتن کد رهگیری می‌تواند مسیر شما را به شدت هموار کند. این در حالی است که اجاره‌نامه بدون کد رهگیری ممکن است شما را درگیر یک فرآیند طولانی دادگاهی کند.
بنابراین، اگرچه اجاره نامه بدون کد رهگیری در چارچوب قانون معتبر است، اما برای جلوگیری از بروز مشکلات احتمالی، بهتر است در هنگام انعقاد قرارداد، حتماً از یک اجاره‌نامه با کد رهگیری استفاده کنید. این کار به شما اطمینان می‌دهد که قرارداد شما در یک سامانه رسمی ثبت شده و هرگونه اختلاف در آینده، با سرعت و دقت بیشتری حل و فصل خواهد شد. در ادامه به صورت مفصل به اهمیت کد رهگیری، مزایا و معایب هر دو نوع اجاره‌نامه و نحوه اثبات اعتبار قرارداد بدون کد رهگیری می‌پردازیم.
اجاره نامه بدون کد رهگیری
در قانون ایران، قرارداد اجاره از جمله عقودی است که نیازی به شکل خاصی برای اعتبار ندارد و حتی قرارداد شفاهی نیز می‌تواند معتبر باشد. اما برای اثبات آن در دادگاه، سند کتبی ضروری است. اجاره نامه بدون کد رهگیری که به صورت عادی و معمولاً در فرم‌های چاپی بنگاه‌های املاک تنظیم می‌شود، یک سند عادی به شمار می‌رود. این قرارداد با امضای طرفین و دو نفر شاهد، از نظر قانونی دارای اعتبار است و می‌تواند در دادگاه به عنوان یک مدرک برای اثبات رابطه موجر و مستأجری استفاده شود. با این حال، خطراتی نیز به همراه دارد. از جمله این خطرات، امکان انکار و تردید نسبت به آن از سوی طرف مقابل است.
کد رهگیری چیست و چرا اهمیت دارد؟
کد رهگیری یک شماره ۱۶ رقمی است که پس از ثبت قرارداد در سامانه جامع املاک و مستغلات کشور، به اجاره‌نامه اختصاص می‌یابد. این کد نشان‌دهنده ثبت رسمی قرارداد شما در یک پایگاه داده معتبر دولتی است و از این رو، اجاره‌نامه شما به یک سند رسمی تبدیل می‌شود. اهمیت کد رهگیری در اینجا مشخص می‌شود که سند رسمی در دادگاه اعتبار بسیار بالاتری دارد و انکار یا تردید نسبت به آن به سادگی ممکن نیست. این کد به نوعی یک تضمین دولتی برای صحت قرارداد شماست.
مزایای اجاره نامه با کد رهگیری برای موجر و مستأجر
ثبت اجاره نامه با کد رهگیری، امنیت و آرامش بیشتری را برای هر دو طرف قرارداد فراهم می‌کند.
- جلوگیری از کلاهبرداری و معاملات معارض : ثبت قرارداد و دریافت کد رهگیری، ملک مورد نظر در سامانه به نام مستأجر ثبت می‌شود. این کار از این جلوگیری می‌کند که موجر همان ملک را به چند نفر اجاره دهد یا همزمان آن را به فروش برساند.
- امکان دریافت سریع دستور تخلیه: بر اساس قانون روابط موجر و مستأجر سال ۱۳۷۶، اجاره‌نامه‌هایی که توسط دو شاهد امضا شده و دارای کد رهگیری هستند، می‌توانند مبنای دستور تخلیه فوری قرار گیرند. این دستور در شورای حل اختلاف صادر می‌شود و نیازی به طی کردن مراحل طولانی دادگاه نیست. در این زمینه، مجموعه حقوقی حق گستران می‌تواند بهترین راهنمای شما باشد.
- سند رسمی برای حل اختلافات مالیاتی و حقوقی: اجاره‌نامه با کد رهگیری به عنوان یک سند رسمی، در حل اختلافات مالیاتی یا سایر مشکلات حقوقی، به شما کمک می‌کند. این سند، برای اثبات محل سکونت یا کار نیز معتبر است.
مشکلات و چالش‌های اجاره نامه بدون کد رهگیری
اگرچه اجاره نامه بدون کد رهگیری از نظر قانونی معتبر است، اما در عمل می‌تواند چالش‌هایی را برای شما ایجاد کند:
- تأخیر در فرآیند تخلیه: اگر قرارداد شما کد رهگیری نداشته باشد، برای تخلیه مستأجر باید از طریق دادگاه اقدام کنید. این فرآیند ممکن است ماه‌ها به طول انجامد.
- کلاهبرداری: عدم ثبت رسمی قرارداد، امکان کلاهبرداری توسط موجر یا مستأجر را افزایش می‌دهد.
- عدم اعتبار در برخی مراجع: برخی از ادارات و نهادهای دولتی برای اثبات محل سکونت، حتماً اجاره‌نامه با کد رهگیری را می‌پذیرند.
نحوه دریافت کد رهگیری برای اجاره نامه
برای دریافت کد رهگیری، تنها کافی است قرارداد خود را در یک بنگاه املاک رسمی و دارای مجوز تنظیم کنید. بنگاه‌دار، قرارداد شما را در سامانه ثبت کرده و پس از تأیید نهایی، کد رهگیری را به شما تحویل می‌دهد. تمامی اطلاعات قرارداد شامل مشخصات طرفین، مشخصات ملک و مبلغ اجاره، در این سامانه ثبت می‌شود.
راهکارهای اثبات اجاره نامه بدون کد رهگیری در دادگاه
اگر به هر دلیلی اجاره‌نامه شما کد رهگیری ندارد، نگران نباشید. همچنان می‌توانید اعتبار آن را در دادگاه اثبات کنید. برای این کار می‌توانید از:
- شهادت شهود: افرادی که هنگام تنظیم یا امضای قرارداد حاضر بوده‌اند، می‌توانند شهادت دهند.
- مدارک پرداخت: رسیدهای واریز اجاره‌بها به حساب موجر.
- اسناد و مدارک دیگر: هرگونه مدارکی که نشان‌دهنده رابطه موجر و مستأجری باشد.
در نهایت، اعتبار اجاره نامه بدون کد رهگیری یک واقعیت قانونی است و قراردادهای عادی با وجود امضای شاهدین، در محاکم قضایی معتبر تلقی می‌شوند. با این حال، در دنیای پیچیده امروز، برای حفظ حقوق و جلوگیری از هرگونه سوءاستفاده، توصیه می‌شود همیشه از قراردادهایی استفاده کنید که دارای کد رهگیری هستند. شما می توانید برای تنظیم قرارداد از بهترین وکلای ملکی حق گستران کمک بگیرید.
سوالات متداول
اگر شما اجاره نامه بدون کد رهگیری دارید، برای تخلیه مستأجر چه باید بکنید؟
شما باید با ارائه دادخواست در دادگاه، فرآیند حقوقی را طی کنید. این مسیر زمان‌بر است، اما در نهایت به نتیجه می‌رسد.
آیا در اجاره نامه بدون کد رهگیری هم باید دو شاهد امضا کنند؟
بله، برای اینکه قرارداد شما در دادگاه اعتبار بیشتری داشته باشد و مشمول قانون ۱۳۷۶ شود، حتماً باید توسط دو شاهد امضا شود.
هزینه دریافت کد رهگیری چقدر است؟
هزینه دریافت کد رهگیری در واقع بخشی از حق‌الزحمه بنگاه املاک است که طبق نرخ مصوب اتحادیه محاسبه می‌شود.
آیا برای اجاره‌نامه دست‌نویس هم می‌توان کد رهگیری گرفت؟
خیر، کد رهگیری تنها از طریق سامانه املاک و توسط بنگاه‌های دارای مجوز صادر می‌شود.