فرآیند قانونی انحصار وراثت معمولاً بین ۳۰ تا ۴۵ روز زمان می‌برد؛ اما در برخی موارد، وراث نیاز دارند در کوتاه‌ترین زمان ممکن گواهی را دریافت کنند. در چنین شرایطی، راهکار مناسب، درخواست گواهی انحصار وراثت فوری است.
در این مقاله، توضیح می‌دهیم که گواهی انحصار وراثت فوری چیست، چه شرایطی برای صدور آن وجود دارد، در چه مواردی کاربرد دارد، و چگونه می‌توان آن را دریافت کرد.
گواهی انحصار وراثت فوری چیست؟
گواهی انحصار وراثت فوری نوعی از گواهی قانونی تعیین وراث است که با حذف مرحله چاپ آگهی در روزنامه رسمی و رسیدگی سریع‌تر توسط شورای حل اختلاف، در مدت کوتاه‌تری (گاهی کمتر از ۲ هفته) صادر می‌شود. در این حالت، روند پرونده ساده‌تر و بدون معطلی انجام می‌شود؛ البته به شرط آنکه شرایط صدور فوری فراهم باشد.
شرایط صدور گواهی انحصار وراثت فوری
صدور انحصار وراثت فوری معمولاً در دو حالت زیر امکان‌پذیر است:
- توافق کامل بین وراث :اگر تمام وراث شناخته شده و بین آن‌ها هیچ اختلافی وجود نداشته باشد، و همه مدارک کامل و درست ارائه شود، شورا ممکن است نیازی به چاپ آگهی در روزنامه نبیند و گواهی را سریع‌تر صادر کند.
- نبود اموال قابل توجه در تملک متوفی :اگر متوفی دارایی خاصی (ملک، خودرو، سهام یا…) نداشته باشد یا صرفاً برای دریافت مزایای بازنشستگی یا امور بانکی نیاز به گواهی باشد، می‌توان با ارائه مستندات لازم درخواست رسیدگی فوری داد.
چرا مردم به گواهی انحصار وراثت فوری نیاز پیدا می‌کنند؟
دلایل مختلفی برای اقدام فوری وجود دارد:
- نیاز فوری به برداشت از حساب بانکی متوفی
- فروش یا انتقال سریع ملک یا خودرو برای جلوگیری از زیان مالی
- پرداخت بدهی‌های فوری متوفی (وام بانکی، دیون معوق)
- دریافت فوری دیه، بیمه عمر یا مستمری بازنشستگی
- جلوگیری از بروز اختلاف بین وراث یا اطرافیان
مدارک لازم برای دریافت گواهی انحصار وراثت فوری
مدارک لازم برای دریافت گواهی انحصار وراثت فوری
مدارک گواهی فوری همانند روند عادی است:
- گواهی فوت متوفی (اصل و کپی)
- کارت ملی و شناسنامه وراث (اصل و کپی)
- استشهادیه محضری با امضای ۲ شاهد
- وکالت‌نامه (در صورت اقدام توسط وکیل)
- دادخواست انحصار وراثت
فرم درخواست صدور بدون انتشار آگهی (در صورت نیاز)
🔹 در هنگام ثبت دادخواست، حتماً باید درخواست فوری بودن و حذف مرحله آگهی را با دلایل مستند در دادخواست ذکر کنید.
مراحل ثبت درخواست انحصار وراثت فوری
- تهیه کامل مدارک
- مراجعه به دفتر خدمات الکترونیک قضایی
- تنظیم دادخواست با ذکر فوری بودن درخواست
- ارجاع پرونده به شورای حل اختلاف محل سکونت متوفی
- بررسی و صدور گواهی بدون نیاز به آگهی
نکات افزایش شانس دریافت گواهی فوری
- ✅ از ابتدا درخواست فوری بودن را در دادخواست ثبت کنید.
- ✅ دلایل فوریت مانند بدهی بانکی یا نیاز به برداشت از حساب را مستند کنید.
- ✅ رضایت‌نامه یا امضای تمام وراث را ضمیمه کنید.
- ✅ از یک وکیل انحصار وراثت کمک بگیرید تا درخواست دقیق و بی‌نقص تنظیم شود.
مدت زمان صدور انحصار وراثت فوری
در صورتی که شرایط فراهم باشد:
- حداقل زمان: ۷ روز
- حداکثر زمان: ۱۴ تا ۲۰ روز کاری
(بسته به حجم پرونده‌های شورا و کامل بودن مدارک)
تفاوت انحصار وراثت عادی و فوری
انحصار وراثت عادی زمانی است که اموال متوفی زیاد یا متنوع نیست و مرگ او نیز طبیعی بوده و مورد خاص یا اختلافی وجود ندارد. در این حالت:
- نیاز به انتشار آگهی در روزنامه رسمی وجود دارد.
- معمولاً ۳۰ روز پس از انتشار آگهی، گواهی انحصار وراثت صادر می‌شود.
- برای صدور این گواهی، درخواست باید به شورای حل اختلاف محل اقامت آخر متوفی ارائه شود.
- این نوع انحصار وراثت بیشتر برای مواقعی استفاده می‌شود که زمان چندان فوریتی ندارد.
انحصار وراثت فوری (که به آن انحصار وراثت بدون آگهی هم گفته می‌شود) در شرایط خاصی صادر می‌شود، به‌ویژه:
- زمانی که متوفی اموال زیادی نداشته باشد (ارزش مالی پایین‌تر، مثلاً کمتر از حد معین تعیین‌شده توسط قوه قضائیه).
- یا در موارد اضطراری (مانند نیاز فوری به دسترسی به حساب بانکی برای پرداخت هزینه کفن‌ودفن یا دیون متوفی).
- در این حالت، ممکن است نیازی به درج آگهی و سپری شدن مهلت قانونی نباشد.
- سرعت صدور گواهی بیشتر است (گاهی در چند روز انجام می‌شود).
برخی دادگاه‌ها یا شوراها تنها در صورت ارائه استشهادیه محضری بدون اختلاف بین وراث، این نوع انحصار را قبول می‌کنند.
سوالات متداول
انحصار وراثت فوری چیست؟
نوعی گواهی انحصار وراثت است که بدون درج آگهی و در مدت زمان کوتاه‌تری صادر می‌شود، مخصوص موارد ساده یا فوری.
چه زمانی می‌توان درخواست انحصار وراثت فوری داد؟
وقتی متوفی دارای اموال کم‌ارزش باشد یا نیاز فوری برای دسترسی به ارث یا امور مالی او وجود داشته باشد.
آیا برای انحصار وراثت فوری آگهی روزنامه لازم است؟
خیر، معمولاً بدون آگهی صادر می‌شود (مگر در موارد خاص).
چقدر طول می‌کشد تا انحصار وراثت فوری صادر شود؟
بین ۳ تا ۷ روز کاری، بسته به حوزه قضایی و کامل بودن مدارک.